عەلی عەبدولسەمەد
لەسایەی حوكمی چەند ساڵێكی بنەماڵەكانەوە، لەم
هەرێمەدا، ڕۆژ لەدوای ڕۆژ دۆخی ژیان و گوزەرانی خەڵك لەخراپبوندایە، دەیان گرفت و
قەیرانی سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتی و تەنانەت ئەخلاقییش دروستبوون و دووچاری
خەڵك و كۆمەڵگا بووەتەوە.
لەسایەی حوكمی بنەماڵەكاندا، ئەوەی بەهایەك بێت
بۆ ئازادی و دیموكراسی لەم هەرێمەدا نەماوەتەوە و ڕۆژ لەدوای ڕۆژیش ئەم بەهایانە
لە پاشەكشەكردنی بەردەوامدان. ئەوەی كارەساتە لەم هەرێمەدا زیادبوونی بنەماڵەی
سیاسییە و هەر حزبێكی سیاسی بەشێوەیەك لە شێوەكان وەك بنەماڵەیەكی سیاسی، چەند
كەسێكی دیاریكراو دەردەكەوێت و كاردەكات.
ئەوەی جێگەی مەترسیە و لە هەرێمی كوردستاندا
دەگوزەرێت، كۆپیكردنی ئەو مۆدێلە ناشرینەیە لە مۆدێلی حوكمڕانی سعودیە، كە كۆی
پێگە و جومگە هەستیارەكانی ئابووری و سیاسی و هەواڵگری و سەربازی، بنەماڵە قۆرغی
كردووە و چەند پۆستێكی دیكە كە كاریگەری ئەوتۆیان نییە، بۆ دەوروبەرەكەیان لە
دەرەوەی بنەماڵەدا داناوە، ئەمەش لەمڕۆی هەرێمی كوردستاندا بەڕوونی دەبیندرێت و
مەنەفێست بووە.
لە سایەی حوكمی بنەماڵەكاندا لەم هەرێمەدا،
بڕیاربوو هەر هاووڵاتیەك ڕاستەوخۆ بەشداربێت لە پشك و داهاتی نەوت، بەڵام ئەوەی لە
زەمینەی واقعدا دەبینین تەواو پێچەوانە و خراپتریش لە پێچەوانەكەیەتی، بەوەی كە تا
ئێستا و دوو ساڵە نەتواندراوە تەنانەت بەرمیلێك نەوت بۆ خەڵك دابین بكرێت، چ جای
بەشداربون لە داهات و پشكی نەوت.
لە سایەی حوكمی بنەماڵەكاندا بڕیاربوو، ژیان و
گوزەرانی خەڵك بكرێتە ئاستێك كە هاوشانی دوبەی بێت، بەڵام ئەوەی بینیمان لە
واقیعدا، دروستكردنی ژیانێكی دوبەییانە بوو بۆ چەند بنەماڵە و سیاسی و
سەرمایەدارێك و بە سۆماڵی-كردنی ژیانی خەڵكیش بوو لەم هەرێمەدا.
لە سایەی حوكمی ئەم بنەماڵانەدا، سەدان هەزار
دەرچووی زانكۆ و پەیمانگاكان لە چاوەڕوانی دامەزراندندان و هەموو خەونێكیان
دەستكەوتنی كارێكە بۆ بژێوی ژیانیان.
پەرلەمان و دامەزراوەكانی دیكە لە سایەی حوكمی
بنەماڵەكاندا، تەنها میكانیزمێكی گرنگن بۆ مانەوەی هێز و دەسەڵاتیان و دیكۆرێك بۆ
پشاندانی ڕووی نادیموكراسییان، ئەگەرنا لەڕاستیدا ئەمان لە ژێر ناوی خەباتی
شاخیاندا، خۆیان بە گەورەتر لە دامەزراوەكان دەبینن و وەك دیوەخان و بارەگایەكی
حزبی لێی دەڕوانن و مامەڵەیان لەگەڵ كردوە.
لە سایەی حوكمی بنەماڵەكانەوە لەم هەرێمەدا، دڵی
هەزاران دایك و گەنجی ئەم نیشتیمانە شكێندراوە و لەسایەی قۆرغكردنی خێر و بێر و
داهاتی ئەم نیشتمانەوە، بۆ خۆیان و نەوە و دارو دەستەیان، ئەندازەیەك خۆشەویستی و
هەستی نەتەوایەتیان لەسینەی تاكی خێر لە خۆنەدیوی ئەم نیشتمانەدا نەهێشتووە.
لەگەڵ ئەوەی مۆدیلی حوكمی بنەماڵە مۆدێلێكی
ناشرین و بەسەرچووە و تەنها لە چەند ناوچەیەكی دواكەوتوودا ماوە، دەبێت ئەو ڕاستیە
بزانین كە هیچ كات حوكمی بنەماڵە بەردەوام نابێت و لەچركەساتێكدا ئەم بنەماڵانە
كۆتاییان پێدێت و دەبنە نامۆیەكی ئەبەدی لەو نیشتمانەی كە ساڵانێك فەرمانڕەواییان
تێدا كردووە.